گزارش اسمارت كاور؛
جایگاه دانش بنیان ها از قاب نوآوری
به گزارش اسمارت کاور جایگاه شرکتهای دانش بنیان ایرانی در جهان، تعداد و نوع فعالیت آنها چگونه است و معاونت علمی برای رشد کمی و کیفی آنها چه برنامه ای دارد.
به گزارش اسمارت کاور به نقل از مهر، بیشتر از یک دهه است که از تولد شرکتهای دانش بنیان در کشور ما می گذرد و هم اکنون بیشتر از ۶ هزار و ۶۳۲ شرکت دانش بنیان محصولات فناورانه خویش را روانه بازار کرده اند.
این شرکت ها در سه دسته نوع ۱ یا تولیدی، نوع ۲ یا نوپا و مستعد دانش بنیان یا نوع ۳ تأیید شده اند. این سه دسته از نظر سطح فناوری با یکدیگر متفاوت هستند. حدود ۷۰ درصد شرکتها تولیدی هستند و سطح فناوری خوبی دارند.
تعداد شرکتهای دانش بنیان به تفکیک نوع مجوز
شرکتهای دانش بنیان در ۹ حوزه فناوری مشغول به تولید محصول هستند.
«فناوری زیستی کشاورزی و صنایع غذایی»، «دارو و فراورده های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان»، «مواد پیشرفته و محصولات برپایه فناوری های شیمیایی»، «ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته»، «وسایل، منظومات و تجهیزات پزشکی»، «برق و الکترونیک فوتونیک، مخابرات»، «فناوری اطلاعات و ارتباطات نرم افزارهای کامپیوتر ای»، «خدمات تجاری سازی»، «صنایع فرهنگی خلاق علوم انسانی و اجتماعی همچون حوزه های فعالیتی شرکتهای دانش بنیان به حساب می آید.
تعداد شرکتهای دانش بنیان به تفکیک حوزه فناوری
در کشور ما شرکتهای دانش بنیان برپایه «های تک» بودن، «وجود نمونه آزمایشگاهی» و «تولید یا عرضه خدمات بر مبنای تحقیق و توسعه» ارزیابی می شوند.
جایگاه دانش بنیانی ایران از قاب «شاخص جهانی نوآوری»
کلیدواژه «دانش بنیان» اصطلاحی است که تنها در کشور ما به شرکتهای برپایه فناوری اطلاق می شود. در خیلی از موارد حتی اگر این دانش بنیان ها سال های سال محصولات خویش را ارتقا دهند و به غول های اقتصادی تبدیل شوند باز هم دانش بنیان به شمار می آیند.
اگرچه کارکرد شرکتهای دانش بنیان مشابه کارکرد شرکتهای فناوری یا واحدهای تحقیق و توسعه در خارج از کشور است اما چنین عنوانی تنها در کشور ما کاربرد دارد از همین رو در رتبه بندی های جهانی شاخصی تحت عنوان "دانش بنیان" برای مقایسه این شرکتها با یکدیگر وجود ندارد.
تنها معیار مشخص و نزدیک به این حوزه "نوآوری" است. ازاین رو میتوان جایگاه بین المللی ایران را در این عرصه که به شکلی بخشی از دانش بنیان بودن را با خود یدک می کشد، ارزیابی کرد.
شاخص جهانی نوآوری را سازمان بین المللی مالکیت فکری با همکاری دو مدرسه کسب و کار در آمریکا و فرانسه تهیه می کنند. این شاخص برپایه نرخ ثبت دارایی های فکری، هزینه های آموزش، زیرساخت ها، پیچیدگی های بازار و کسب و کار، تحقیق و توسعه، و … در نظر گرفته می شود.
رتبه ایران بر مبنای شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۴ معادل ۱۲۰ بوده است، اما از آن سال به بعد ایران به استثنای سال ۲۰۲۰، توانسته جایگاه خویش را به صورت مستمر در بین کشورهای مورد بررسی بهبود ببخشد؛ به صورتی که رتبه اش در سال ۲۰۲۱ به ۶۰ ارتقا یافته و توانسته جایگاه خویش را در سطح جهانی ۶۰ پله صعود کند
از آنجاییکه معمولا شرکتهای دانش بنیان با نوآوری های به کار برده شده در تولید محصولاتشان می توانند سهمی در افزایش شاخص نوآوری داشته باشند، رتبه ایران از قاب "نوآوری" در سال ۲۰۱۴ معادل ۱۲۰ بوده است اما از آن سال به بعد ایران به استثنای سال ۲۰۲۰، توانسته جایگاه خویش را به صورت مستمر در بین کشورهای مورد بررسی بهبود ببخشد؛ به صورتی که رتبه اش در سال ۲۰۲۱ به ۶۰ ارتقا یافته است.
این بهبود رتبه، اثربخشی سیاست های علمی و فناوری کشور طی سالهای اخیر را به وضوح نشان داده است و این که شرکتهای دانش بنیان با نوآوری های به کار برده شده در تولید محصولاتشان تاثیر زیادی در صعود رتبه شاخص نوآوری داشته اند.
رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سالهای اخیر
از آنجایی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یکی از دستگاههای محوری برای تحقق شعار سال جاری تحت عنوان "تولید، دانش بنیان، اشتغالزایی" است، درصدد برآمدیم که در گفتگو با یکی از مسئولین این نهاد علمی ضمن شرح وضعیت کنونی شرکتهای دانش بنیان، راهکارهای رسیدن به تحقق این شعار و چشم انداز این مسیر را جویا شویم.
مدت ارزیابی شرکتها برای دریافت تاییدیه دانش بنیانی به یک ماه می رسد
دکتر رضا اسدی فرد، رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار نمود: تا آخر سال گذشته، تعداد ۶ هزار و ۶۳۲ شرکت دانش بنیان تاییدیه معاونت علمی را بر مبنای ۳ معیار «تولید محصول دارای سطح فناوری بالا»، «میزان تسلط بر تولید» و «تولید یا عرضه خدمات بر مبنای تحقیق و توسعه» دریافت کردند.
وی با اشاره به اینکه معمولا بررسی و ارزیابی شرکتها برای دریافت تاییدیه دانش بنیانی، دو الی ۳ ماه به طول می انجامد، اظهار داشت: بنا داریم در سال جدید روند ارزیابی را سرعت ببخشیم و طی مدت یک ماه تا ۴۰ روز مبادرت به بررسی شرکتها نماییم.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری اضافه کرد: معاونت علمی و فناوری محل هماهنگی و ارزیابی های شرکتهای دانش بنیان است و منبع شکل گیری شرکتهای دانش بنیان همان دانشگاه ها و مراکز رشد هستند. لازم است که برای تحقق شعار سال کل کشور بسیج شوند ازاین رو باید ورودی ها (دانشگاه ها و مراکز رشد) فعال باشند.
از بین بردن موانع دانش بنیان ها در گرو همکاری دستگاه ها وزارت خانه ها
وی با تکیه بر این که بنابراین برای تحقق شعار سال لازم است وزارت خانه ها و دستگاههای فعال با یکدیگر همکاری کنند، اظهار داشت: در این صورت موانع سر راه دانش بنیان ها برداشته می شود.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تصریح کرد: ما در معاونت علمی از دستگاههای دولتی کمک می خواهیم که موانع را کم کنند و از آن طرف این همکاری ها را ارزیابی می کنیم؛ این بررسی ها را در چارچوب گزارش به رهبری و رئیس جمهور عرضه خواهیم کرد.
اسدی فرد تصریح کرد: تلاش ما این است که همه را به همکاری بطلبیم؛ ما در معاونت علمی هماهنگ کننده هستیم و فعالیتهایی را هم باید مستقیماً انجام دهیم.
وی افزود: شعار سال، تولید مبتنی بر دانش بنیان است که به اشتغالزایی ارتباط دارد؛ در واقع این اشتغالزایی برای فارغ التحصیلان دانشگاه ها در مقاطع بالاست؛ بر مبنای آخرین آمار، بیکاری در مقاطع ارشد و دکترا به حدود ۳۰ درصد می رسد چونکه در صنایع دانش بنیان بحث تحقیق و توسعه مطرح است و این تغییر رویکرد احتیاج به افراد تحصیل کرده دارد.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری افزود: سطح بیکاری در قشر تکنسین و کارگری نسبتاً پایین و در حدود ۱۲ درصد است؛ صنایع ما غالباً مونتاژ کار بوده و مبتنی بر تحقیق و توسعه نیستند و به طور عمده ماشین آلات آنها وارداتی بوده ازاین رو میزان بیکاری در این قشر پایین است.
وی اضافه کرد: شعار سال جاری مختص سال جاری نیست و امیدواریم که با رویکرد دراز مدت با همین روند پیش برویم تا با سرمایه های انسانی بی نظیری که بسیاری از کشورها آرزوی داشتن آنها را دارند در جهت توسعه اقتصاد کشور و ارتقای عزت کشور از این سرمایه ها استفاده نماییم.
راهکارهای تحقق شعار سال با رفع موانع
اسدی فرد اضافه کرد: نگاههای وزارت صمت هم باید تغییر کند و به تقویت صنعت و تولید واقعی و نه مونتاژکاری بپردازد. تابحال وزارت صمت بر مبنای ساختاری فعالیت می کرده که تولید دانش محور نبوده اما اخیرا معاونتی بوجود آمده که در ارتباط با ساخت تجهیزات و ماشین آلات است و این می تواند زمینه فعالیت شرکتهای دانش بنیان برای تولید ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته را به خوبی فراهم آورد.
وی اضافه کرد: همینطور اصلی ترین منبع تأمین مالی شرکتهای دانش بنیان صندوق نوآوری و شکوفایی است که ۸ سال قبل که حدود هزار شرکت دانش بنیان داشتیم ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه داشت و هنوز هم برای حدود ۶۶۰۰ شرکت دانش بنیان با همین سرمایه فعالیت می کند و منابع جدیدی تزریق نشده است در حالیکه شرکتها بزرگ شدند و احتیاج به تأمین مالی سرمایه در گردش بزرگ تری دارند.
فرایند طولانی دریافت مجوز در کشاورزی و بهداشت
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری افزود: حالا در وضعیتی هستیم که در بعضی حوزه ها مثل کشاورزی و بهداشت فرآیند دریافت مجوزها طولانی است و همین اثر خودش را در تعداد شرکتها و توسعه بازارشان گذاشته است. ما در صدد هستیم با همکاری وزارت خانه ها روند دریافت مجوز در این دو حوزه را تسریع نماییم تا محصولاتشان به بازار برسد.
اسدی فرد تصریح کرد: همینطور حوزه نفت، گاز و پتروشیمی هم باید بازارهایشان را به روی شرکتهای دانش بنیان باز کنند. البته در چند سال گذشته فعالیتهای خوبی شده است و هنوز سالانه حدود ۴ تا ۵ میلیارد دلار واردات دارند که بخش عمده ای قابل تولید توسط شرکتهای دانش بنیان داخلی است.
وی با تکیه بر این که دانش بنیان ها نباید به تولید داخل تمرکز کنند بلکه باید برونگرا باشند و صادرات را در برنامه کاری خود قرار دهند، اظهار داشت: سفارتخانه ها و وزارت صمت می توانند نقش مهمی در تسهیل صادرات ایفا کنند که تابحال این گونه نبوده و شرکتهای دانش بنیان در مسیرشان با مشکلاتی برای صادرات مواجه بوده اند.
وی ضمن اشاره به لزوم رفع چالش در حوزه استانداردها اظهار داشت: همینطور سازمان استاندارد در توسعه بازار داخلی و ارتقا کیفیت و تصویر محصولات ایرانی در بازارهای بین المللی که در یک دهه گذشته خیلی کار جدی در حوزه دانش بنیان ورود نکرده و جزو ضعیف ترین دستگاه ها بوده است.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری تصریح کرد: امیدوارم با مدیریت جدید شاهد تغییرات مثبت در این سازمان باشیم. بهتر است که استانداردهای ملی در همه حوزه ها ارتقا پیدا کند تا احتیاج به نوآوری هم در کشورمان ایجاد شود.
به گزارش اسمارت کاور به نقل از مهر، باآنکه وضعیت کمی و کیفی دانش بنیان ها در سال های اخیر رو به رشد بوده است و توانسته رتبه ایران را در شاخص هایی نظیر نوآوری ارتقا دهد، اما با تاکید و نامگذاری سال جدید توسط مقام معظم رهبری، انتظار می رود مسؤلان امر ضمن تسهیل روند ارزیابی و تاییدیه دانش بنیانی، برای افزایش سطح کیفی محصولات برپایه فناوری هم تلاش کنند تا هم شاهد نفوذ بیشتر تولید دانش بنیان در صنایع باشیم و هم به تبع آن اشتغالزایی رونق پیدا کند.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب