چرا نباید با دنده مرده برانیم؟
اسمارت کاور: حرکت با دنده مرده در فرهنگ رانندگی ایرانی به حالتی گفته می شود که راننده با دنده بالا و دور موتور بسیار پایین (زیر محدوده بهینه) رانندگی می کند، بطوریکه صدای ناک زدن یا کوبش موتور شنیده می شود. این عادت نادرست، که در اصطلاح فنی به «لاگینگ» (Lugging) مشهور است، می تواند لطمه های جدی به موتور، کلاچ و گیربکس وارد کند و هزینه های تعمیر را بشدت افزایش دهد.
به گزارش اسمارت کاور به نقل از خبر آنلاین، به نقل از اسب بخار، در فرهنگ رانندگی ایران، اصطلاح «دنده مرده» اغلب به حالتی اشاره دارد که راننده در سرعت و دور موتور پایین (معمولاً زیر ۱۲۰۰ دور در دقیقه برای خودرو های بنزینی یا زیر ۱۰۰۰ دور در دقیقه برای دیزلی) با دنده ای بالا حرکت می کند، به صورتی که موتور تحت فشار قرار گرفته و صدای کوبش یا «ناک زدن» (Knocking) از آن شنیده می شود. این پدیده که در اصطلاح فنی به «لاگینگ» (Lugging) مشهور است، معمولا به سبب کوشش برای کاهش مصرف سوخت یا ناآگاهی رانندگان رخ می دهد، اما کارشناسان خودرو هشدار می دهند که این عادت می تواند لطمه های جدی به اجزای حیاتی خودرو وارد کند و حتی ایمنی رانندگی را به خطر بیندازد.
لاگینگ چیست و چرا خطرناک است؟ لاگینگ حالتی است که موتور خودرو در دور موتور بسیار پایین تر از محدوده بهینه گشتاور (Torque Band) کار می کند، در حالیکه دنده ای بالاتر از حد مناسب انتخاب شده است. در این شرایط، موتور برای تولید قدرت کافی تحت فشار قرار می گیرد، که منجر به احتراق ناقص و ایجاد کوبش (Detonation) در سیلندرها می شود. صدای ناک زدن ناشی از احتراق قبل از موعد مخلوط سوخت و هوا در سیلندر است که می تواند فشار غیرعادی به پیستون ها، شاتون ها و میل لنگ وارد کند.
فشار ناشی از لاگینگ می تواند به شاتون ها، یاتاقان ها و میل لنگ لطمه برساند. بر اساس گزارش انجمن مهندسان خودرو (SAE)، کار کردن مداوم موتور در دورهای پایین تر از ۱۲۰۰ دور در دقیقه با بار بالا می تواند تنش مکانیکی را تا ۳۰ درصد افزایش دهد و عمر یاتاقان های میل لنگ را تا ۲۵ درصد کم کند.
در خودرو های با گیربکس دستی، رانندگی با دنده بالا و دور موتور پایین موجب می شود کلاچ برای جبران کمبود گشتاور، تحت فشار بیش تری قرار گیرد. این امر موجب سایش سریع تر صفحه کلاچ و فلایویل می شود. برخی براین باورند که رانندگی مداوم با دنده مرده می تواند عمر صفحه کلاچ را از ۱۰۰، ۰۰۰ کیلومتر به کم تر از ۶۰، ۰۰۰ کیلومتر کم کند.
لاگینگ موجب افزایش دمای احتراق در سیلندرها می شود، چونکه موتور برای تولید قدرت مورد نیاز بیش از اندازه کار می کند. این گرمای اضافی می تواند به واشر سرسیلندر لطمه برساند و در موارد شدید، منجر به خرابی آن شود. همچنین، روغن موتور در این شرایط سریع تر خاصیت روانکاری خویش را از دست می دهد و احتیاج به تعویض زودهنگام پیدا می کند.
برخلاف تصور رایج که رانندگی با دنده بالا و دور موتور بیش از اندازه پایین موجب صرفه جویی در سوخت می شود، لاگینگ می تواند مصرف سوخت را افزایش دهد. باید اینگونه توضیح داد که رانندگی با دور موتور پایین در محدوده بهینه دور موتور مصرف سوخت را می کاهد و رانندگی در دور موتور پایین تر از بازه بهینه، می تواند نتیجه عکس داشته باشد.
در این حالت، واحد کنترل الکترونیکی (ECU) برای جبران کمبود گشتاور، سوخت بیشتری به سیلندرها تزریق می کند، که می تواند مصرف سوخت را تا ۵ تا ۱۰ درصد افزایش دهد. طبق مطالعه ای توسط آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) در سال ۲۰۲۳، رانندگی در دور موتور پایین تر از محدوده بهینه موجب کاهش راندمان احتراق و افزایش مصرف سوخت می شود.
علاوه بر این، در حالت لاگینگ، موتور توانایی تولید گشتاور کافی برای شتاب گیری سریع را ندارد، که در موقعیت های اضطراری مانند سبقت یا اجتناب از تصادف خطرناک می باشد. همچنین، در سراشیبی ها، استفاده از دنده بالا و دور پایین موجب کاهش اثر ترمز موتوری (Engine Braking) می شود و فشار بیش تری به سیستم ترمز وارد می کند، که می تواند به داغ شدن لنت ها و دیسک های ترمز منجر شود.
سفارش های فنی برای اجتناب از لاگینگ کارشناسان خودرو سفارش می کنند که رانندگان برای ممانعت از لطمه های ناشی از دنده مرده یا لاگینگ، به نکات زیر توجه نمایند.
تعویض دنده در دور موتور مناسب: برای خودرو های بنزینی، تعویض دنده در محدوده ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ دور در دقیقه و برای خودرو های دیزلی در محدوده ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دور در دقیقه سفارش می شود. این محدوده معمولا با حداکثر گشتاور موتور هماهنگ است و فشار را از موتور و کلاچ برمی دارد. استفاده از دنده مناسب در سربالایی ها و سراشیبی ها: در سربالایی ها، از دنده ای استفاده کنید که دور موتور را در محدوده بهینه نگه دارد (معمولاً دنده ۲ یا ۳). در سراشیبی ها، از ترمز موتوری با انتخاب دنده مناسب بهره ببرید تا فشار از سیستم ترمز کاسته شود. توجه به نشانگر تعویض دنده (GSI): خیلی از خودرو های مدرن مجهز به نشانگر تعویض دنده هستند که زمان مناسب برای تعویض دنده را به راننده نشان میدهد. نگهداری منظم خودرو: بررسی دوره ای کلاچ، سیستم خنک کننده و کیفیت روغن موتور می تواند از لطمه های ناشی از لاگینگ پیشگیری کند. استفاده از روغن موتور با ویسکوزیته مناسب (مانند ۱۰W-۴۰ برای خودرو های رایج در ایران) به کاهش تنش های مکانیکی کمک می نماید. ۲۲۷۳۲۲
منبع: smartcover.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب