چه كسی چرخ را اختراع كرد؟
اختراع چرخ سرآمد موفقیت های انسان های اولین است، اما واقعا چه کسی آنرا اختراع کرده و چگونه اختراع شده است؟
به گزارش اسمارت کاور به نقل از ایسنا، چرخ ابزاری است که هسته اصلی حمل و نقل مدرن و بسیاری موارد دیگر است. اختراع چرخ به یک استعاره فرهنگی تبدیل گشته است که برای اشاره به دوران ماقبل تاریخ استفاده می شود، اما آیا واقعاً چرخ مخترعی داشته است؟
ما حالا قدیمی ترین چرخ پیدا شده را در اختیار داریم. در سال ۲۰۰۲ باستان شناسان اسلوونیایی یک چرخ چوبی را در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی "لیوبلیانا"(Ljubljana) کشف کردند. مشخص شد که این چرخ بین ۵۱۰۰ تا ۵۳۵۰ سال قدمت دارد. این قدمت باعث شد این چرخ به قدیمی ترین چرخ شناخته شده در جهان تبدیل گردد که برای حمل و نقل استفاده می شده است.
یک چرخ سنگی سفالگری در شهر باستانی سومری "اور"(Ur) واقع در عراق امروزی هم پیدا شده است که قدمت آن به حدود ۳۱۲۹ سال پیش از میلاد مسیح بازمی گردد. همینطور قطعاتی از یک چرخ سفالگری با قدمت حدود ۵۵۰۰ سال کشف شده است که شواهد نشان داده است استفاده از چرخ، حداقل برای ساخت ظروف سفالی قدمت حتی بیشتری هم دارد.
چرخ چه زمانی اختراع شد؟
مخترع چرخ چه کسی بوده است؟ اعتقاد بر این است که تمدن های بین النهرین مخترعان اصلی چرخ بوده اند، باآنکه این فرض صرفا بر مبنای شواهد دیرینه شناسی موجود استوار است. تمدن بین النهرین از این چرخ های اولیه برای ساخت سفال استفاده می کرده است و این حدود ۲۰۰۰ سال قبل از آن بوده است که یونانیان باستان ایده چرخ را به اندازه کافی توسعه دهند تا بتوان از آنها برای حمل بار استفاده کنند.
نخستین چرخ ها و گاری ها که توسط یونانیان باستان طراحی شده بودند بسیار ابتدایی بودند. آنها فقط از دو میله تشکیل شده بودند که در انتهای آنها یک چرخ و یک محور قرار داشت و از آنها برای حمل بارهای بزرگ در مزارع استفاده می شد.
از آنجائیکه قدیمی ترین چرخ شناخته شده در ارتباط با حدود ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است، این بدان مفهوم است که اختراع آنها به بعد از اختراع کشاورزی، قایق ها و پارچه های بافته شده بازمی گردد. از منظر دوره تاریخی، اختراع چرخ ها در دوره ای میان دوران نوسنگی و عصر برنز قرار می گیرد.
اهمیت چرخ چیست؟
یکی از دلایلی که ابداع چرخ احیانا مدتی طولانی به طول انجامیده این است که چرخ ها و محورها در طبیعت یافت نمی شوند. ابزارهایی مانند اهرم یا چنگک و شانه بر مبنای چیزهایی ساخته شده اند که شبیه آنها در طبیعت وجود دارد. باآنکه گیاهان غلتان و سوسک های سرگین غلتانک از غلتاندن استفاده می نمایند، اما غلتاندن بدون محور کاربرد کمی دارد.
نکته مغفول مانده در مورد چرخ، احیانا عدم تصور مفهوم استوانه ای بوده است که لبه های آن قابل غلتیدن باشد. انسان ها باید به این نتیجه می رسیدند که چگونه میتوان یک شیء ثابت را به چرخ مجهز کرد. وقتی تمدن های اولیه فهمیدند که حمل و نقل با چرخ و محور چقدر راحتتر است، روشن می شود که چرا چرخ اختراع شده است.
نگاهی دقیق به اختراع چرخ و محور
در حدود سال ۱۹۷۵، باستان شناسان گلدانی معروف به "برونوسیس"(Bronocice) را کشف کردند که یک گلدان سرامیکی مکشوفه در یک دهکده متعلق به دوران نوسنگی در لهستان بود. اعتقاد بر این است که قدمت آن بین ۳۶۳۵ تا ۳۳۷۰ سال پیش از میلاد مسیح است و منقش به نخستین تصویر از یک وسیله نقلیه چرخ دار است.
اگر تخمین قدمت این گلدان دقیق باشد، بدان مفهوم است که استفاده از چرخ و محور امکان دارد نخستین بار در جایی از استپ های اوراسیا ظاهر شده باشد. در واقع خیلی از کلمات در رابطه با چرخ و واگن از زبان مردم تروپولی(Tripolye) که در اوکراین امروزی زندگی می کردند، گرفته شده است.
اِستِپ یا سبزدشت منطقه ای است دارای درختان خاردار و بوته های کوتاه قد که با فاصله از هم روییده اند. استپ پوشش گیاهی ضعیفی دارد که برای چرای دام ها مناسب نمی باشد.
نخستین گاری های دارای چرخ و محور شامل یک چرخ و محور ثابت بودند که در آنها چرخ و محور با هم می چرخیدند. اصولا از میخ برای نگه داشتن چرخ و محور در جای خود استفاده می شد و تمام حرکت توسط این چرخ-محور ترکیبی و متصل انجام می شد.
در اواخر تاریخ استفاده از چرخ است که گاری هایی طراحی شدند که از سوراخ ها در آنها به جای میخ برای نگه داشتن محورها استفاده می شود. این کار دشوارتر است، چونکه برای ساخت یک محور ثابت با چرخ های گردان، انتهای محور و سوراخ های مرکز چرخ ها باید کاملاً صاف و گرد باشند. در غیر این صورت اصطکاک، از چرخیدن چرخ ها جلوگیری می کند.
محورها هم باید به سادگی در داخل سوراخ های چرخ قرار بگیرند، اما به اندازه کافی آزاد باشند تا چرخش آزاد چرخ ها را فراهم نمایند. بنابراین است که توسعه محور احیانا حدود ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح اتفاق افتاده است، هنگامی که نخستین قلم ها و اسکنه های مسی بوجود آمد تا اجازه دهد سوراخ ها و محورهای دقیق تراشیده شوند.
در این مرحله بوده که چرخ به شکل امروزی در آمده است، با این تفاوت که این چرخ ها از چوب ساخته شده اند و نه از لاستیک و فلز.
چرخ مدرن
امروزه چرخ ها عملاً چیزی شبیه به طراحی اولیه چرخ ها نیستند. در حالیکه آنها البته هنوز گرد هستند، اما از هر لحاظ دیگری اساساً متفاوت هستند. این ها همه به علت نوآوری در علوم مواد و توسعه مهندسی مکانیک است که اجازه می دهد مجموعه های چرخ پیچیده تر و در عین حال کارآمدتری داشته باشیم.
با اختراع چرخ، تعداد زیادی ابزار دیگر همچون ارابه، چرخ دستی و آسیاب اختراع شد. همینطور چرخ دنده ها و تعداد زیادی دستگاه، از قایق های بخار گرفته تا دوچرخه و ساعت که از چرخ دنده استفاده می نمایند، ساخته شدند.
چرخ و محور یکی از مهم ترین کشفیات تاریخ بشر بوده اند. آنها همینطور یکی از دشوارترین آنها بودند که مستلزم پیشرفت های مختلف بوده اند که تقریباً همزمان اتفاق افتاده اند. در واقع، اختراع چرخ و محور چنان چالش برانگیز بود که بعضی از باستان شناسان این فرضیه را مطرح نمودند که احتمالاً فقط یک مرتبه در یک مکان رخ داده است و از آن مکان آنچنان سریع گسترش یافته که امروزه تعیین دقیقاً منشاء آن امری غیر ممکن است.
منبع: اسمارت كاور
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب